Τι Είναι η Ψυχολογία
Η Αθλητική Ψυχολογία έχει ως κύριο στόχο την καλλιέργεια της πνευματικής και ψυχολογικής διάστασης των αθλητών, την ενδυνάμωση της γνωστικής και πνευματικής τους ετοιμότητας, ώστε να αξιοποιηθούν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι ικανότητές τους.
Παράλληλα, ως έμμεση θεραπευτική διαδικασία, δίνει τη δυνατότητα στους αθλητές να γνωρίσουν περισσότερα στοιχεία για την προσωπικότητά τους, τον προσωπικό τρόπο αντιμετώπισης των καταστάσεων, τις λεπτομέρειες που ρυθμίζουν τόσο την καθημερινή όσο και την αγωνιστική τους συμπεριφορά.
Τι Προσφέρει η Αθλητική Ψυχολογία
Βοηθά τους αθλητές στην κατανόηση του τρόπου της πνευματικής τους λειτουργίας, ώστε να αναζητήσουν την ιδανική τους απόδοση ανάλογη των δυνατοτήτων τους. Ενισχύει τους αθλητές και βοηθά στην αντιμετώπιση καταστάσεων στην καθημερινή τους ζωή, το σχολείο, τη σχέση με τους συνομηλίκους τους και τις οικογένειές τους. Εστιάζει στην αναζήτηση της μεθόδου μέσω της οποίας θα αναδειχθεί και θα αξιοποιηθεί το δυναμικό του κάθε αθλητή. Μελετά τη δυναμική των ομάδων και την αλληλεπίδραση των μελών μεταξύ τους.
Συνήθη θέματα που απασχολούν τους αθλητές αφορούν:
- Στην απόδοση στον αγώνα
- Στην ανάπτυξη και διατήρηση των κινήτρων
- Στην ανάπτυξης αυτοσυνειδητότητας
- Στη δέσμευση των αθλητών
- Στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης/ εμπιστοσύνης στον εαυτό
- Στη συγκέντρωση
- Στον έλεγχο των συναισθημάτων
- Στη διαχείριση της σχέσης με τους προπονητές/γονείς/παράγοντες
- Στην αυτοματοποίηση δεξιοτήτων
- Στην εστίαση της προσοχής / διαχείριση διασπαστικών στοιχείων
- Στην τοποθέτηση στόχων
- Στη διαχείριση στρεσογόνων καταστάσεων
- Στην ανάπτυξη αποφασιστικότητας/αγωνιστικότητας
- Στην απελευθέρωση ενέργειας
- Στην πνευματική ανθεκτικότητα
- Στη διαχείριση τραυματισμών
- Στη διαχείριση επιτυχίας και αποτυχίας
- Στην ανάπτυξη συνοχής στην ομάδα των αθλητών
- Στην εκπαίδευση στην επίλυση συγκρούσεων
- Στην αποδοχή του ρόλου στο σύνολο
Πρόγραμμα Ψυχολογικής Προετοιμασίας
Ένα Πρόγραμμα Ψυχολογικής Προετοιμασίας αποτελεί μέρος της γενικότερης προπονητικής προετοιμασίας των αθλητών και συμπίπτει χρονικά με εκείνη. Το Πρόγραμμα Ψυχολογικής Προετοιμασίας διαμορφώνεται με βάση τις ειδικές ανάγκες των αθλητών και των ομάδων και εστιάζει στην εκπαίδευση και βελτίωση συγκεκριμένων δεξιοτήτων.
Στόχοι του Προγράμματος:
Βελτίωση Απόδοσης
Ανάπτυξη Αθλητή
Απώτερος στόχος της ψυχολογικής προετοιμασίας αποτελεί η «πρόληψη» για την αντιμετώπιση των δυσκολιών, ώστε όταν εμφανιστούν ο αθλητής θα νιώθει έτοιμος να ανταποκριθεί. Το πνεύμα της Ψυχολογικής Προετοιμασίας αναφέρεται στην δραστηριοποίηση για την αποφυγή προβλημάτων και όχι μόνο στην αντιμετώπιση αυτών όταν ανακύψουν, με βάση την προσέγγιση «η καλύτερη παρέμβαση είναι η προετοιμασία».
Διαδικασία Εφαρμογής του Προγράμματος
Η εφαρμογή του προγράμματος περιλαμβάνει ομαδικές συναντήσεις, με το σύνολο των αθλητών και ατομικές συναντήσεις με τον καθένα ξεχωριστά (όπου κρίνεται απαραίτητο). Η αντιμετώπιση των ομάδων των αθλητών ως προς το πλαίσιο ανάπτυξης και εξέλιξής τους αναφέρεται ως ολιστική, καθώς περιλαμβάνει την παρακολούθηση και υποστήριξη των αθλητών σε γενικότερο πλαίσιο και στις δραστηριότητες που αναπτύσσουν εντός και εκτός αθλητικού περιβάλλοντος.
Το Πρόγραμμα Ψυχολογικής Προετοιμασίας διαμορφώνεται με βάση τις ειδικές ανάγκες των αθλητών και των ομάδων.
Συχνές Ερωτήσεις
Το Πρόγραμμα Ψυχολογικής Προετοιμασία αναπτύσσεται και εστιάζει στις απαιτήσεις του εκάστοτε αθλήματος, τις ιδιαίτερες συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιείται.
Για παράδειγμα, σε ορισμένα αθλήματα, η ταχύτητα σκέψης είναι το πιο σημαντικό στοιχείο ή ανάλογα η δυνατότητα πρόβλεψης, η διατήρηση της συγκέντρωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα, η δυνατότητα να συμπεριλάβει ο αθλητής πολλούς παράγοντες στην διαμόρφωση της απόφασής του ή και η ανάπτυξη λειτουργικού επικοινωνιακού πλαισίου.
Η εφαρμογή του προγράμματος, σε πρώτη φάση, περιλαμβάνει την παρουσίαση του προγράμματος Ψυχολογικής Προετοιμασίας στους προπονητές, τους αθλητές, τους γονείς και τους παράγοντες του συλλόγου, σε ξεχωριστές συναντήσεις. Ακολουθεί η συλλογή ατομικών πληροφοριών από τον κάθε αθλητή (ατομικές πληροφορίες, οικογενειακή κατάσταση, σημαντικές προσωπικές εμπειρίες) και η χορήγηση ερωτηματολογίων για την αξιολόγηση χαρακτηριστικών, τα οποία αναφέρονται τόσο σε αγωνιστικό όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον καθημερινής δραστηριότητας (π.χ. γενικό/αγωνιστικό άγχος, επίπεδο αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, αγωνιστικές ανησυχίες κ.ά.). Με την ολοκλήρωση της συλλογής των δεδομένων από τους αθλητές και τον καθορισμό των ειδικών αναγκών, δομείται το πλάνο συναντήσεων.
Το προγράμμα περιλαμβάνει εβδομαδιαίες συναντήσεις (4 συναντήσεις το μήνα) διάρκειας 1-1,5 ώρας (η ώρα καθορίζεται στον ελεύθερο χρόνο των αθλητών, συνήθως μετά την προπόνηση), με τους αθλητές να συγκροτούν ομάδες με μέγιστο αριθμό τα 12-15 άτομα. Η σύσταση των ομάδων πραγματοποιείται με βάση την ηλικία των αθλητών, το αγωνιστικό τους επίπεδο και την αγωνιστική τους εμπειρία. Τα θέματα των συναντήσεων καθορίζονται με βάση τις προτάσεις των προπονητών, των αθλητών, των γονέων και της διοίκησης του συλλόγου. Ο Αθλητικός Ψυχολόγος έχει τη δυνατότητα να προτείνει την ανάλυση και συζήτηση κάποιου θέματος, όταν κρίνει ότι είναι απαραίτητο για τις ανάγκες των αθλητών.
Το πρόγραμμα συναντήσεων περιλαμβάνει ανάλυση και παρουσίαση από τον Αθλητικό Ψυχολόγο του θέματος, με τους αθλητές να συμμετέχουν στη συζήτηση παρουσιάζοντας δικές τους αγωνιστικές εμπειρίες και βιώματα. Η παρουσίαση πραγματοποιείται με τη χρήση υπολογιστή και προβολέα και οι παρουσιάσεις γίνονται σε μορφή power point. Στην περίπτωση εξ΄ αποστάσεως συναντήσεων χρησιμοποιείται πρόγραμμα, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα στους αθλητές να παρακολουθούν ταυτόχρονα (σε πραγματικό χρόνο) την παρουσίαση και τον Αθλητικό Ψυχολόγο, ενώ και εκείνος έχει οπτική επαφή των αθλητών.
Με το τέλος των συναντήσεων οι αθλητές λαμβάνουν έντυπα σχετικά με το θέμα συνάντησης (πιθανόν και με τη μορφή άσκησης), ώστε η καλλιέργειά του θέματος να συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της καθημερινότητας των αθλητών.
